Bugüne kadar bir milyondan fazla hayat kurtaran 3 noktalı emniyet kemeri 50'nci yaşını kutluyor. 13 Ağustos 1959'da, dünyanın ilk standart 3 nokta emniyet kemerli otomobili Volvo PV544, İsveç'in Kristianstad şehrindeki Volvo bayiine teslim edilmişti.
İnsan ve otomobili bir arada tutan kemer, kaza anında yolcuların hareketini engellemekte ve otomobilde yolcuları yerinde tutarak, yolcunun kabin içinde savrulması veya daha karmaşık kaza senaryolarında araç dışına fırlama riskini yok etmektedir. Bugünlerde 50'nci yılını kutlayacak olan 3 noktalı emniyet kemeri, hala otomobilin en önemli güvenlik unsuru olarak bilinmektedir. Emniyet kemeri kullanımı trafik kazalarında ölüm veya ağır yaralanma riskini yüzde 50 düşürmektedir.
3 noktalı emniyet kemerinin mimarı Volvo Mühendisi Nils Bohlin
Volvo mühendisi Nils Bohlin sayesinde, üç noktalı emniyet kemerinin bugünkü tasarımına ulaşması 1950'li yılların sonlarına doğru gerçekleşmiştir. 1930'larda, Amerikalı doktorlar, otomobillerde emniyet kemeri olması konusunda kamuoyu baskısı oluşturmaya başlamıştır. O tarihlerde iki noktalı kucak tipi kemer en yaygın çözümken 3 noktalı emniyet kemerinin de farklı biçimleri görülmekteydi. Sorun, bu kemerlerin kullanıcılarını yeterli ve etkili bir şekilde, özellikle de yüksek hızlarda koruyamamış olmasıdır.
Nils Bohlin'in üç noktalı tasarımında ise sistem bir kucak kemeri ve diyagonal vücut kemerinden oluşmakta ve kemer kayışları koltuk yanında aşağıya tutturularak kemerin ucu yere bakacak şekilde bir V çizmekteydi. Bu sayede kemerin pozisyonu bozulmamakta ve yük altındayken de kıpırdamamaktaydı. Bugün, aynı prensip hâlâ geçerlidir - kemeri her kullanışınızda.
Kuzey piyasasında bu dünya çapında çığır açan buluşu taşıyan ilk otomobiller Volvo PV544 ve Volvo Amazon (120) modelleri olmuştur. Volvo, böylece donanımında standart olarak 3 noktalı emniyet kemerleri bulunduran ilk otomobil üreticisi olmuştur. Kuruluş misyonunda insan hayatlarının korunması bulunan Volvo, bu yeni buluşu için "açık patent" diye bilinen ve isteyen herkesin ücretsiz olarak tasarımını kullanabileceği bir şekilde patent alarak diğer otomobil üreticilerinin de yaygın bir şekilde bu sistemi kullanabilmesinin önünü açmıştır.
Volvo'nun araştırma anketi dünyayı ikna etti
Lansmandan önce Volvo, farklı çeşitlerdeki emniyet kemerleri barındıran otomobillerle kızak ve çarpışma testleri uygulamıştır. Elde edilen sonuçlarda, Volvo'nun 3 noktalı emniyet kemerinin otomobildeki yolcuları en iyi koruyan kemer olduğu açıkça görülmüştür.
Bundan birkaç yıl sonra 1967'de ABD'de gerçekleştirilen bir trafik güvenliği konferansında Volvo, sarsıcı "28.000 Kaza Raporu"nu sundu. Rapor, İsveç'te bir yıl boyunca Volvo otomobillerin dahil olduğu kazalardan alınan verilere dayanmaktaydı. Burada yer alan çarpıcı veriler, en sonunda dünyanın dikkatini çekmeyi başardı. Rapor açık bir şekilde emniyet kemerinin can kurtardığını ve aynı zamanda yaralanmaları da yaklaşık % 50-60'a varan oranlarda azaltabildiği görülmekteydi.
Bir milyondan fazla insan hayatı kurtuldu
Bugün tüm dünyada otomobillerde 3 noktalı emniyet kemeri takılıdır. Volvo, bu önemli güvenlik donanımını 1967 yılından bu yana hem ön hem de arka koltuklarda standart olarak bulundurmaktadır. Hava yastıkları, ön gergili emniyet kemeri tertibatı ve kuvvet sınırlayıcıları gibi ek özelliklerle beraber çalışan 3 noktalı emniyet kemeri, otomobildeki iç güvenlik donanımlarının temel taşını oluşturmaktadır.
Gergili emniyet kemeri tertibatında kemer, bir darbe esnasında kendini düzgün şekilde konumlandırmaktadır. Böylece sistem bedenin üst kısmında kayışı gererek her an kaza için yolcuyu en uygun konumda tutmaktadır. Kaza sırasındaysa kuvvet sınırlayıcı, kazanın ilk darbesinin atlatılmasının ardından, bedenin hareketini engellemek için doğru bir zamanda mümkün olduğunca nazik bir şekilde gevşemektedir. Tüm bunlar saniyenin birkaç binde biri süresinde gerçekleşmektedir.
Trafik ve kazalarla ilgili istatistiklerin tüm dünyada eşgüdümlü olmaması nedeniyle emniyet kemerinin tam olarak kaç hayat kurtarmış olduğu konusunda kesin bir sayı vermek mümkün değildir. Ancak bir milyondan[i] fazla kişinin hayatının emniyet kemerine borçlu olduğu tahmin edilmekte ve kemerin, bunun kat kat fazla sayıdaki insanı ciddi yaralanmalardan koruduğu bilinmektedir.
Önemli ölçüdeki potansiyel hala mevcut
Emniyet kemeri kullanımı halen, yolcuların trafik güvenliğini arttırmadaki en önemli faktör olmaya devam etmektedir. Küresel açıdan bakıldığında, emniyet kemerinin hayat kurtarma açısından hala hatırı sayılır derecede önemi vardır. Emniyet kemeri kullanımı, dünyanın farklı bölge ve ülkelerinde inanılmaz ölçüde değişiklik göstermektedir.
3 noktalı emniyet kemeri 50 yıldır hayat kurtarmakta ve yakın gelecekte de kurtarmaya devam edecektir. Kullanımdaki her artış yüzdesi çarpan etkisiyle olumlu sonuçları beraberinde getirmektedir. Sadece ABD'de bile emniyet kemeri kullanımındaki her yüzde bir artışın senede 270 kişinin hayatını kurtaracağı tahmin edilmektedir[ii]. Avrupa'da gerçekleştirilen araştırmalar, eğer tüm AB ülkeleri aynı kullanım istatistiğini tutturdukları takdirde 7 bin kişinin daha hayatının kurtarılabileceğini göstermektedir[iii].
Otomobil sayısının hızla arttığı Afrika, Asya ve Güney Amerika gibi gelişmekte olan ülkelerde bu potansiyelin çok daha yüksek olduğu görülmektedir. Unutulmamalıdır ki otomobildeki herkes emniyet kemeri takmalıdır.
[i] Kazalar ve kemer kullanımıyla ilgili genel ve şirket içi istatistiklere dayalı Volvo tahmini
[ii] İstatistik ve Analiz Ulusal Merkezi (Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği İdaresi, NHTSA), Trafik Güveniği Bulguları, 2007.
[iii] Global Yol Güvenliği Ortaklığı (GRSP).
EDİTÖRE NOT:
Tam güvenlik için kemer konumunun doğru olması çok önemlidir. Çapraz kayış göğüsten geçmeli ve boyna mümkün olduğunca yakın durmalıdır. Kemer bu şekilde durduğunda, çarpışma kuvvetinin büyük bölümünü omuzlar ve göğüs karşılar. Kucak kayışı ise karından değil, leğen kemiklerinin üzerinden uyluklara doğru inmelidir. Kemer takıldıktan sonra çekilerek sıkılaştırılmalıdır. Vücuda ne kadar yakın olursa, o kadar koruma sağlar. Kemer kıvrık veya hasarlı olmamalıdır.
Hamile kadınlar da, hamileliklerinin son döneminde olsalar bile emniyet kemeri takmalıdır. Çapraz kayış omuza tam oturmalı, göğüslerin arasından ve karnın kenarından aşağı inmelidir. Kucak kayışı uyluklara tam oturmalı ve karnın olabildiğince aşağısında durmalı, kayışın yukarı kaymasına izin verilmemelidir.
Yükselti minderinde veya çocuk koltuğunda oturan ve üç noktalı kemer kullanan çocuklar için, yetişkinlerin kullanım şekli uygulanmalıdır. Kemerin boyna değmesi sorun oluşturmaz. Ancak kemerin çocuğun kolunun altından geçirilmesine kesinlikle izin verilmemelidir çünkü bu çok ciddi yaralanmaya yol açabilir.
