De driepunts veiligheidsgordel redde tot op heden meer dan 1 miljoen levens
Het redden van een leven kan zo simpel zijn: pak de gordel, trek hem uit en klik hem vast! Als je een veiligheidsgordel draagt, neemt de kans dat je een verkeersongeluk overleeft met wel 50 procent toe.[1] De driepuntgordel is en blijft de belangrijkste veiligheidsvoorziening in een auto. Er kunnen echter nog meer levens worden gered indien meer mensen van de veiligheidsgordel gebruikmaken.
‘Wat de driepuntsgordel uniek maakt, is het feit dat die de veiligheid van elke inzittende in elke ongevalssituatie verhoogt. Zowel voorin als achterin. Er wordt vaak gesproken over de beschermende werking in het geval van een frontale botsing, maar de gordel helpt ook te voorkomen dat de inzittenden uit de auto worden geslingerd als de auto over de kop slaat bijvoorbeeld', aldus Hans Nyth, baas van het Volvo Car Safety Centre.
Het feit dat de veiligheidsgordel in staat is de inzittende op zijn plaats te houden is van cruciaal belang. Maar liefst 75 procent van de inzittenden die bij een verkeersongeluk uit de auto worden geslingerd, overleeft dit niet.[2] In het geval van een ongeluk vermindert de veiligheidsgordel de kans op dodelijke slachtoffers en ernstig letsel met circa 50 procent.[3]
De effectiefste levensredder
Het is onmogelijk om precies aan te geven hoeveel levens de driepunts veiligheidsgordel sinds de jaren zestig heeft gered - wereldwijd gecoördineerde statistieken over de verkeersveiligheid zijn niet voorhanden. Volgens schattingen zijn het er iets meer dan een miljoen. En dankzij de veiligheidsgordel zijn vele miljoenen mensen bij een verkeersongeluk gevrijwaard gebleven van ernstig letsel.[4]
In Europa zorgt de veiligheidsgordel ervoor dat het aantal dodelijke verkeersslachtoffers elk jaar naar schatting 40 procent lager uitvalt. In 2005 overleefden een geschatte 11.700 mensen in de EU een verkeersongeluk dankzij het feit dat zij de veiligheidsgordel droegen. In Duitsland alleen al bedroeg dit cijfer 2.000. Als deze mensen de veiligheidsgordel niet hadden gedragen, dan was het aantal dodelijke verkeersslachtoffers dat jaar in Duitsland twee keer zo hoog.[5]
Vergelijkbare cijfers in de Verenigde Staten over het jaar 2004 tonen aan dat dankzij de veiligheidsgordel 15.200 levens werden gered en tevens letselschade ten bedrage van in totaal 50 miljard dollar werd voorkomen.[6]
Aanzienlijk potentieel
Het gebruik van de veiligheidsgordel varieert aanzienlijk in diverse delen van de wereld. In sommige streken, zoals het Russische eiland Sakhalin, maakt slechts 3,8 procent van de inzittenden gebruik van de veiligheidsgordel. De veiligheidsgordel wordt het meest gedragen in landen met een hoog gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking, zoals bijvoorbeeld Frankrijk, Duitsland, Zweden, Australië en Canada. In deze landen draagt gemiddeld 90-99 procent van de voorste inzittenden en 80-89 procent van de achterste inzittenden de veiligheidsgordel.[7]
De cijfers voor de Verenigde Staten vallen van oudsher een stuk lager uit aangezien de wetgeving op dit gebied achterloopt. In 2008 werd in de Verenigde Staten echter wel een nieuw record gevestigd toen gemiddeld 83 procent van de voorste inzittenden gebruikmaakte van de veiligheidsgordel.[8]
In 2004 stonden wereldwijd 620 miljoen auto's geregistreerd, waarvan circa 270 miljoen in Europa en circa 202 miljoen in de Verenigde Staten.[9] Aan het eind van 2008 bedraagt dit aantal naar verwachting 800 miljoen auto's.[10] Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in 2008 bedraagt wereldwijd naar verwachting een ongelooflijke 1,2 miljoen mensen.[11] Het aantal nieuwe auto's en kersverse automobilisten groeit het hardst buiten Europa en de Verenigde Staten.
‘Het grote probleem in veel landen met een hoge voertuigdichtheid is dat te veel mensen nog altijd geen gebruikmaken van de veiligheidsgordel. In het hedendaagse verkeer biedt de gordel verreweg de meeste kans op overleving in geval van een verkeersongeluk', aldus Hans Nyth.
In de Verenigde Staten zou een stijging in het gebruik van de veiligheidsgordel met één procent al resulteren in een afname van het aantal dodelijke slachtoffers met naar schatting 270 per jaar.[12] Onderzoek in Europa toont aan dat nog eens 7.000 dodelijke verkeersslachtoffers voorkomen zouden kunnen worden indien het dragen van de veiligheidsgordel in alle EU-landen op eenzelfde niveau zou liggen als in de lidstaten met het hoogste draagpercentage.[13]
In geïndustrialiseerde landen waar het gebruik van de auto reeds vele decennia is ingeburgerd biedt de veiligheidsgordel dus nog tamelijk veel potentieel dat momenteel onbenut blijft. Dit potentieel is nog vele malen groter in werelddelen als Azië, Afrika en Zuid-Amerika, waar het aantal auto's snel toeneemt.
Indien het gebruik van de veiligheidsgordel in deze gebieden op Europees niveau zou liggen, zouden vele tienduizenden levens extra kunnen worden gered. Het aantal levens dat elk jaar wordt gered dankzij de veiligheidsgordel zou daarmee de 100.000 ver overstijgen.
Extra inspanningen noodzakelijk
Sinds de jaren zestig heeft Volvo Car zich ingespannen om het gebruik van de veiligheidsgordel te bevorderen. Toen de driepunts veiligheidsgordel in de Verenigde Staten werd geïntroduceerd, maakte Nils Bohlin een uitgebreide rondgang door de VS om een zo breed mogelijk publiek over de voordelen van deze gordel te informeren.
In recente jaren was Volvo actief betrokken bij campagnes zoals ‘Buckle up' en bleef zich inspannen om de veiligheidsgordel effectiever en makkelijker in het gebruik te maken. Maar desondanks zijn nog steeds extra inspanningen noodzakelijk van zowel de overheid als van het bedrijfsleven om het dragen van de veiligheidsgordel wereldwijd naar een hoger plan te tillen.
Manieren om het dragen van de gordel te bevorderen
Comfortabeler veiligheidsgordels en de invoering van visuele en akoestische signalen voor het dragen van de veiligheidsgordel hebben hun uitwerking niet gemist. Toch vormen wetgeving, boetes, campagnes en controles de belangrijkste manieren om het dragen van de veiligheidsgordel te bevorderen. Het verplicht stellen van het dragen ervan is waarschijnlijk de succesvolste manier van de overheid om het aantal verkeersslachtoffers te doen afnemen.
Met de wettelijke verplichting om alle auto's uit te rusten met veiligheidsgordels werd in de jaren zestig begonnen. Het duurde echter tot 1971 voordat de eerste wetten ten aanzien van het verplicht dragen van de gordel effectief werden. Dat gebeurde in de staat Victoria in Australië, en het aantal dodelijke verkeersslachtoffers daalde in dat eerste jaar met 18 procent.
Ondanks deze gunstige resultaten duurde het nog een aantal jaren voordat het gros van de landen in Europa dit voorbeeld volgde, terwijl de Verenigde Staten dit pas enkele jaren geleden deed. In veel delen van de wereld bestaat nog steeds geen wetgeving ten aanzien van het verplicht gebruik van de veiligheidsgordels achterin, hetgeen negatieve gevolgen heeft voor het gebruik van de gordel en voor de bescherming van de achterinzittenden.
Landen met een laag gordelgebruik kunnen de achterstand snel inlopen, zoals bijvoorbeeld het geval was in Costa Rica. In 2003-2004 werden in dit land met succes wettelijke voorschriften ingevoerd, publiekscampagnes gevoerd en controles op het dragen van de veiligheidsgordel uitgevoerd, analoog aan het voorbeeld van de geïndustrialiseerde landen. Tijdens dit invoeringsjaar steeg het gordelgebruik van 24 naar 82 procent.
In een ander deel van de wereld, Zuid-Korea, werden campagnes rond het dragen van de veiligheidsgordel gecombineerd met een grote landelijke politieactie en aanzienlijk verhoogde boetes, hetgeen resulteerde in een enorm toegenomen gordelgebruik - van 23 naar 98 procent in minder dan een jaar tijd.[14]
Fabels over gordel leven voort
Dus waarom draagt niet iedereen de veiligheidsgordel als gebruik ervan tot zulke goede resultaten leidt? Een van de redenen is dat rond de veiligheidsgordel nog steeds fabeltjes en vooroordelen bestaan: dat het bijvoorbeeld gevaarlijk zou zijn om een gordel om te hebben wanneer de auto op zijn kop belandt, dat de gordel kleding beschadigt, dat de gordel oncomfortabel is, dat het stuur of de airbag toch wel voor voldoende bescherming zorgen, et cetera. Los van al deze tegenwerpingen luidt de basisregel echter dat het altijd - voor iedereen en bij elke rijsnelheid - beter is om de gordel te dragen dan om dit niet te doen (ondanks de kreukeltjes die je misschien krijgt in je blouse of shirt).
De veiligheidsgordel is bovendien van levensbelang in botsingen bij een lage rijsnelheid in stadsverkeer - de plek waar de meeste ongelukken plaatshebben. De krachten die bij een botsing bij lage rijsnelheid vrijkomen, zijn veel groter dan mensen denken. Als je met 50 km/uur ergens tegenaan botst, is dat vergelijkbaar met een val van de derde verdieping van een flatgebouw. Een gewaarschuwd iemand kan zich schrap zetten voor een botsing tot een snelheid van 7 km/uur. Daarom dient de veiligheidsgordel altijd te worden gedragen. De airbag vormt een uitstekende aanvulling maar is niet meer dan dat - een aanvulling. De airbag kan nimmer de veiligheidsgordel vervangen.[15]
Juiste plaatsing van de gordel
Voor optimale veiligheid is het van groot belang dat de veiligheidsgordel op de juiste manier wordt gedragen. De diagonale band dient dwars over de borst en zo dicht bij de hals als mogelijk te worden geplaatst. Dit waarborgt een juiste hoek zodat de schouder en borst het grootste deel van de botskrachten opvangen. De onderste band dient over het heupbeen in de richting van de dijen te worden geplaatst, níet over de buik. Nadat de gordel is vastgegespt, dient deze strak te worden aangetrokken. Hoe dichter de gordel tegen het lichaam aanzit, des te beter de bescherming die hij biedt. De gordel mag niet beschadigd zijn en mag evenmin gedraaid zitten.
Ook zwangere vrouwen doen er verstandig aan de veiligheidsgordel te dragen, ook in de laatste fase van de zwangerschap. De gordel dient strak tegen de schouder te worden geplaatst, waarbij de diagonale band zich tussen de borsten en aan de zijkant van de buik bevindt. De heupband dient vlak te liggen tegen de zijkant van de dijen en zo laag mogelijk onder de buik te worden geplaatst, en mag beslist niet omhoogschuiven.
Indien een kind in de auto gebruikmaakt van een geïntegreerd veiligheidskussen voor kinderen of een kinderzitje en daarbij een driepuntsgordel om heeft, dient dezelfde draaggeometrie in acht te worden genomen als bij volwassenen. Het geeft niet als de gordel tegen de hals aanligt. Maar wat absoluut voorkomen moet worden, is dat de gordel onder de arm van het kind wordt geplaatst, aangezien dit kan resulteren in aanzienlijk letsel bij het kind in geval van een ongeluk.
[1] European Transport Safety Council (ETSC), ‘Increasing seat belt use', 2007
[2] http://www.preventioninstitute.org/traffic_seatbelt.html
[3] European Transport Safety Council (ETSC), ‘Increasing seat belt use', 2007
[4] Schatting van Volvo, gebaseerd op algemene en eigen statistieken over
verkeersongelukken en gordelgebruik
[5] European Transport Safety Council (ETSC), ‘Increasing seat belt use', 2007
[6] National Center for Statistics and Analysis (NHTSA), Traffic Safety Facts, 2007
[7] Global Road Safety Partnership (GRSP)
[8] National Center for Statistics and Analysis (NHTSA), Traffic Safety Facts, 2007
[9] Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT), 2004
[10] The World Wildlife Foundation (WWF)
[11] World Health Organisation (WHO)
[12] National Center for Statistics and Analysis (NHTSA), Traffic Safety Facts, 2007
[13] Global Road Safety Partnership (GRSP)
[14] Global Road Safety Partnership (GRSP)
[15] De Zweedse nationale verkeersveiligheidsorganisatie NTF
